ABD Hint-Pasifik Komutanlığı’na başkanlık eden Amiral Samuel Paparo, Avustralya, Kanada ve Filipinler’in üst düzey komutanları tarafından yayımlanan ortak bildiride, deniz ve hava kuvvetlerinin katıldığı ve iki gün sürecek tatbikatın ülkeler arasında iş birliğini arttırmak ve Hint-Pasifik bölgesinde engelsiz geçişi desteklemek amacı taşıdığı belirtildi.
Bildiride, “Denizcilikteki ortak zorlukların üstesinden gelmek için birlikte duruyoruz ve uluslararası hukuku, uluslararası kurallara dayalı düzeni korumaya yönelik ortak kararlılığımızın altını çiziyoruz” ifadeleri kullanıldı.
Tatbikat, Filipinler’in münhasır ekonomik bölgesinde gerçekleştiriliyor.
Güney Çin Denizi anlaşmazlığı
Güney Çin Denizi, kıyıdaş ülkelerin bağımsızlıklarını kazandığı İkinci Dünya Savaşı’ndan bu yana bölge ülkeleri arasında egemenlik ihtilaflarının odağında yer alıyor.
Çin, ilk kez 1947’de yayımladığı haritayla Güney Çin Denizi’nin yüzde 80’i üzerinde egemenlik iddiasında bulunurken yer altı kaynakları açısından zengin bölgede Filipinler’in yanı sıra Vietnam, Brunei ve Malezya da hak iddia ediyor.
Çin’in bölgedeki ihtilaflı adalarda üsler inşa etmesine, askeri unsurların yanı sıra sivil gemi filolarıyla varlık göstermesine bölge ülkelerinin yanı sıra ABD de karşı çıkıyor.
Lahey’deki Daimi Tahkim Mahkemesi, 2016’da Filipinler’in başvurusuyla verdiği kararda Çin’in, Güney Çin Denizi’nde tek taraflı egemenlik taleplerinin yasal olmadığına hükmetmişti.
Filipinler’in ABD’ye yaklaşması
Manila yönetiminin, bu gerilimler arasında, Çin donanması ve sahil güvenliğinin görece üstünlüğünü göz önünde bulundurarak, savunma konusunda ABD ile işbirliğini geliştirdiği gözleniyor.
Filipinler, Şubat 2023’te, ABD Savunma Bakanı Lloyd Austin’in ülkeyi ziyareti sırasında, iki ülke arasındaki Genişletilmiş Savunma İşbirliği Anlaşması (EDCA) kapsamında ABD ordusunun 4 askeri üsse daha erişimine izin verileceğini duyurmuştu.
2014 tarihli anlaşma kapsamında Filipinler’de halihazırda 5 askeri üsse erişimi bulunan ABD, Güney Çin Denizi’ne hakim konumdaki Luzon Adası ve Çin ile egemenlik ihtilafındaki Tayvan’a yakın kuzeybatı bölgelerine asker konuşlandırma imkanı edinmişti.
Filipinler Savunma Bakanı Gilberto Teodoro, 6 Şubat’ta, ülkenin kuzeyinde, Tayvan’ın 200 kilometre mesafedeki Batanes Takımadaları’nı ziyaretinde, buradaki “askeri varlığın artırılması ve tahkimatın güçlendirilmesi” talimatı verdi.
Çin, Filipinler’in kararına “Tayvan sorunuyla ilgili ateşle oynamaması” yönünde tavsiyede bulunarak tepki gösterdi.
Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Wang Wenbin, “Tayvan sorunu, Çin’in temel çıkarıdır ve aşılmaması gereken kırmızı çizgisidir. Filipinler’deki ilgili taraflar, başkaları tarafından manipüle edilmekten ve kendilerine zarar vermekten kaçınmalıdır” ifadelerini kullandı.
